第一卷
二十一 .
講什麼書？ ai bithe be giyangnambi?
二十二 .
講論語、孟子、小學的書。
leolen gisuren mengdzi ajigan tacin i bithe be giyangnamgbi.
二十三 .
講完書又做什麼功課？ bithe giyangname wajifi jai aibe kicembi?
二十四 .
到晚間在師傅面前抽籤背書，若能背時，師傅給一張免帖，若是不能背時，管理的生員叫他臥倒打三板。
yamji oho manggi, sefui juleri sibiya tatafi bithe Sejilembi, Sejileme mutehengge oci sefu guwebure bithe emke be bumbi, aika Sejileme muterakU oci, kadalara Susai tere be dedubufi ilan moo tantambi.
二十五 .
抽籤背書怎麼給免帖？ sibiya tatafi bithe Sejilere, guwebure bithe burengge adarame?
二十六 .
每人各做一塊竹片，寫著各自的姓名，裝入同一個籤筒裡，叫管理的生員拿籤筒來搖動，從那裡面抽一支，抽的是誰，就叫他背書，背的好時，師傅給一張免帖，那免帖上寫著免打三板，那免帖頂上還畫著花押。倘若不會背，交出免帖撕毀，將前功抵過免打，若是沒有免帖，必定接受打三板。
niyalma tome emte cuse mooi Susihe weilefi, meimeni hala gebu be arafi emu sibiyaidobton de tebumbi, kadalara Susai sibiyai dobton gajifi acinggiyame, terei dorgi ci emke be tatambi, tatahangge we oci uthai Sejilebumbi, Sejilehengge sain oci sefu guwebure bithe emke be bumbi, tere guwebure bithe de ilan moo tantara be guwebu seme arambi, geli terei ninggude temgetu hergen arambi, aikabade Sejileme muterakU ohode, guwebure bithe tucibufi tatame waliyafi, nenehe Sangnan be weile de fangkabume tantabure be guwebumbi, aikabade guwebure bithe akU oci, urunakU ilan moo tantabure be alimbi.
二十七 .
你學那漢文做什麼？ si tere nikan i bithe be tacifi ainambi?
二十八 .
你說的雖然也是，敝意似仍不盡然，如今帝王一統四海，天下全部受管轄，世上使用漢語的地方很多，我們這朝鮮話，只用於朝鮮地面，一過義州，來到漢人地面，因為都是漢語，有誰問著一句話瞪眼不能回答時，別人將我們看成甚麼人呢？
sini hendurengge udu inu secibe, mini gUnin de kemuni akUnahakU adali gUnimbi, te bicibe han beise duin mederi be uherilefi abkai fejergi be yooni gemu kadalahabi, jalan de nikan i gisun be batalara ba umesi labdu, meni ere coohiyan i gisun oci, damu coohiyan i bade teile baitalambi, i jio be duleme nikan i bade jici, gubci yooni nikan i gisun ofi, we ya aika emu gisun fonjime ohode, yasa gadahUn i Same jabume muterakU oci gUwa niyalma membe ai niyalma seme tuwambi?
二十 九 .
你 學這漢文，是你自願學嗎？或是你的父母叫你學呢？
si ere nikan i bithe be tacirengge, eici sini cihai tacimbio? sini ama eniye taci sembio?
三十 .
是 我們的父母叫我學的啊！ meni ama eniye taci sehe kai.
三十一 .
你學了幾年了？ sini taihangge udu aniya oho?
三十二 .
我 學了半年多？ mini tacihangge hontohon aniya funcehe.
三十 三 .
都會 嗎？ gemu bahanambio bahanarakUn?
三十四 .
每天與漢人生員住在一處讀書，因此會一些。
inenggidari nikan i Susai emgi emu bade tefi bithe taciha turgunde majige bahanambi.
三十五 .
你的師傅是甚麼人？ sini sefu ainara niyalma?
三十六 .
是漢人。 nikan i niyalma.
三十七 .
有多少年紀了？ se udu oho?
三十八 .
三十五歲了。 gUsin sunja se oho.
三十九 .
專心教書嗎？ sithUme tacibumbio sithUme taciburakUn?
四十 .
我們的師傅原來性情溫順，因此很專心教書。
meni sefu daci nomhon ofi, umesi sithUme tacibumbi.
四十一 .
你們眾生員內多少漢人，多少朝鮮人？
suweni geren Susai dorgi de nikan i niyalma udu? coohiyan i niyalma udu?
四十二 .
漢人朝鮮人正好各一半。 nikan coohiyan tob seme emu dulin.
四十三 .
那裡面也有頑劣的嗎？ terei dorgi de inu ehe ningge bio?
四十四 .
為什麼沒有頑劣的呢？雖然為首的生員將那頑劣的稟告師傅責打，可是並不知道害怕。這裡頭漢人小孩的習性很壞，似乎還是朝鮮的小孩馴良些。
ainu ehe ningge akU, tere ehe ningge be inenggidari dalaha Susai sefu de alafi tantacibe, umai gelere be sarkU. erei dorgi de nikan i jusei tacin umesi ehe, kemuni coohiyan i juse majige nomhon gese.
四十五 .
大阿哥你現在要往那裡去？ amba age si te absi genembi?
四十六 .
我也是要往京城去。 bi inu gemun hecen i baru genembi.
四十七 .
你既然要往京城去，我是朝鮮人，漢人地方行走不熟，我與你做伴一同去如何？
si gemun hecen i baru geneci tetendere, bi coohiyan i niyalma, nikan i bade feliyeme urehe akU,bi sini emgi gucu arame geneci antaka?
四十八 .
這樣很好啊！我們一同走吧！ uttu oci sain kai, muse sasari yoki dere.
四十九 .
阿哥你貴姓？ age sini hala ai?
五十 .
我姓王。 mini hala wang.
五十一 .
你家住那裡？ sini boo aibide tehebi?
五十二 .
我住在遼東城內。 bi liyoodung hoton dorgi de tehebi.
五十三 .
你有什麼事要到京城去？ si gemun hecen de ai baita bifi genembi?
五十四 .
我趕這馬帶去賣。 bi ere morin be boSome gamafi uncame genembi.
五十五 .
若是那樣最好。 tuttu oci umesi sain.
五十六 .
我們趕帶的這馬及馬上所馱的夏布、葛布也是賣的，你我既然都到同一個地方去做生意，一齊做伴去的便是了。
meni ere boSome gamara morin, morin de aciha muSuri jodon inu uncarengge, si muse gemu emu bade hUdaSame genere be dahame, sasari gucu arame generengge ele inu oho.
五十七 .
阿哥你原來是走過的人，京城的馬價如何？ aga si daci yabuha niyalma, gemun hecen i morin hUda antaka?
五十八 .
新近我有相識的人來說，這一向馬價很好，這一等的馬值十五兩，這一等的馬值十兩。
jakan mini takara niyalma jifi hendurengge, morin hUda ere ucuri sain, ere emu jergi morin tofohon yan salimbi, ere emu jergi morin juwan yan salimbi sere.
五十九 .
葛布的價錢好不好呢？ jodon hUda salimbio salirakUn?
六十 .
葛布價錢說是與去年的價錢一樣。 jodon hUda duleke aniya i hUda emu adali sere.
六十一 .
京城的食物短缺嗎？富裕嗎？ gemun hecen i jetere jaka hajio elgiyUn?
六十二 .
我問認識的那個人，據說他將要來時，八分銀子一斗白米，五分銀子一斗小米，一錢銀子十斤麵，二分銀子一斤羊肉。
mini tere takara niyalma de fonjici, alarangge i jidere hanci, jakUn fun menggum de emu hiyase Sanyan bele, sunja fun menggum de emu hiyase je bele, emu jiha menggun de juwan ginggin ufa, juwe fun menggun de emu ginggin honin yali bumbi sere.
六十三 .
這樣的話，與我去年在京城時的價錢一樣。
uttu oci bi duleke aniya gemun hecen de bihe hUda emu adali.
六十四 .
我們今天晚上到那裡去住宿？ muse enenggi dobori aibide dedume genembi?
